zohur12



ده نمکی می خواهد نشان دهد که مردم ایران به رغم تمام تفاوت های ظاهری و قومی و حتی اختلاف های ی همه در زیر یک پرچم قرار دارند؛ پرچم جمهوری اسلامی ایران.

این شب ها هم زمان با هفتۀ دفاع مقدس، رسانۀ ملی هم میزبان برنامه ها و مجموعه های مناسبتی شده است. معراجی ها، آخرین ساختۀ مسعود ده نمکی هم یکی از این سریال هاست که از شبکۀ یک سیما پخش می شود. پس از سه گانۀ اخراجی ها که به ترتیب به ارائه چهره جدید از رزمندگان، نمایش وضعیت اسرا و نشان دادن اوضاع جانبازان و همچنین وقایع انتخابات ۸۸ می پرداختند، تم اصلی این سریال شهدای گمنام است.

ده نمکی می خواهد نشان دهد که مردم ایران به رغم تمام تفاوت های ظاهری و قومی و حتی اختلاف های ی همه در زیر یک پرچم قرار دارند؛ پرچم جمهوری اسلامی ایران.

این شب ها هم زمان با هفتۀ دفاع مقدس، رسانۀ ملی هم میزبان برنامه ها و مجموعه های مناسبتی شده است. معراجی ها، آخرین ساختۀ مسعود ده نمکی هم یکی از این سریال هاست که از شبکۀ یک سیما پخش می شود. پس از سه گانۀ اخراجی ها که به ترتیب به ارائه چهره جدید از رزمندگان، نمایش وضعیت اسرا و نشان دادن اوضاع جانبازان و همچنین وقایع انتخابات ۸۸ می پرداختند، تم اصلی این سریال شهدای گمنام است.

داستان در یک دانشگاه فرضی روایت شده است. دانشجویان هم دو گروه تجسمی و تشکلی فرض شده اند که البته با وجود این نام های صوری، برای مخاطب دانشجو و جوان هر دو قشر کاملاً شناخته شده است! داستان از نقطه ای شروع می شود که عده ای از دانشجویان تقاضای تدفین شهیدان گمنام را در دانشگاه خود دارند و اکثریت دانشگاه هم با این برنامه موافق هستند. از طرفی عده ای دیگر از دانشجویان با تحریک استاد خود خواستار برپایی سازۀ خود از سرباز پارتی در محل دفن شهدا هستند. کم کم اختلاف ها بر سرِ سرباز باستانی و سرباز معاصرِشهید بالا می گیرد و با شکسته شدن مجسمۀ سرباز پارتی، این زدوخوردها به اوج می رسد.

معراجی ها، قصۀ بیگانه شدن بخشی از نسل جدید با ارزش های این انقلاب را روایت می کند. ممانعت از دفن شهدا یکی دوبار در دانشگاه های مطرح کشور رخ داده است؛ اما تا به حال دلیل و چرایی آن بررسی نشده است. معراجی ها قصد دارد بگوید، شهدای گمنام متعلق به گروهی خاص نیستند و همه به دور از گرایش های ی به این شهدا مدیون هستیم.

باز هم طنز از نوع ی

معراجی ها هم مانند ساخته های قبلی کارگردان با محتوا و موقعیت های طنز ساخته و پرداخته شده است. ده نمکی در <<اخراجی ها۱>> نشان داد که دیگر زمان آن گذشته است که بخواهیم با نگاهی صرفاً معنوی به روایت از جنگ بپردازیم. نکته ای که در آثار ده نمکی و از جمله معراجی ها مشاهده می شود این است که مخاطب توأمان می خندد، بغض می کند، گریه می کند و حتی گاهی می ایستد و تشویق می کند. (مثل صحنه ای که در اخراجی های۲ بعد از اصابت توپ به عکس صدام و افتادن آن اکثر تماشاچیان شروع به تشویق کردن کردند.) زبان طنز باعث می شود که اولاً از تلخی موضوع جنگ کاسته شود؛ دوم اینکه مخاطب احساس می کند با افرادی از جنس خود روبه رو است؛ سوم در عین اینکه فیلمی جنگی می بیند از آن لذت ببرد و در آخر می توان در این قالب بخش قابل توجهی از وجوه دفاع مقدس را به نمایش گذاشت. متأسفانه بعضی از آثار دفاع مقدسی دچار اغراق در مقدس مآبی می شوند؛ در حالی که دفاع مقدس معجونی از رشادت ها، عبادت ها، حماسه ها و البته شیطنت های رزمندگان است؛ اما گاهی برخی به گونه ای دچار افراط می شوند که شک می کنیم رزمندگان با این حجم عبادات پس چه زمانی را به جنگ اختصاص می دادند؟

گرچه منکر آن نیستیم که این طنز گاهی به سمت لودگی می رود اما در کل می توان گفت که طنز معراجی ها و به طورکلی آثار ده نمکی در مقایسه با آثاری چون ورود آقایان ممنوع یا طبقۀ حساس و فیلم هایی از این دست، طنز بهتری است. ناگفته نماند که معراجی ها در مقایسه با دیگر آثار ده نمکی از مایه های طنز ی بیشتری برخوردار است.

خودانتقادی

در همۀ آثار ده نمکی، حداقل یک نماینده از جریان افراطیِ به ظاهر حزب اللهی وجود دارد. از حاجی گیرینف اخراجی ها گرفته تا فرید چهاردانگۀ معراجی ها. معراجی ها هم با همین شخصیت آغاز می شود و چون مخاطب این سریال بیشتر جوان ها هستند، شخصیت رادیکالِ مذهبی هم از بین جوان ها انتخاب شده است. این خودانتقادی چندین کارکرد دارد: اول اینکه از ابتدا مخاطب و به ویژه مخاطب خنثی را با خود همراه می کنیم؛ دوم اینکه با انتقاد از خود، جریان اصیل مذهبی را به مردم نشان می دهیم تا خود مخاطب به تفکیک بپردازد و سوم می توانیم با عنصر اغراق به این دوستان مقدس مآب به صورت مستقیم انتقاد کنیم. افراط در وضع پوشش و نحوه برخورد با دیگران، اخلاق تند، تندروی در نوع صحبت کردن، رفتارهای مزورانه و . از جمله انتقادهایی است که ده نمکی سعی دارد با این کاراکتر آن ها را مطرح کند.

خودمانی و بدون پزهای روشنفکری

آثار ده نمکی از آغاز ورودش به سینما جزء پرفروش ترین ها بوده است. سریال معراجی ها هم ادامۀ همان مسیر است. با وجود انتقادهای فراوان به این کارگردان اعم از طرف جریان روشنفکر مانند سخیف بودن آثار، هنری نبودن و .، وی توانست مردم را با خود همراه کند. فراموش نکنیم که مردم برای دیدن پزهای روشنفکری به سینما نمی آیند. آن ها برای یک ساعت تفریح به سینما می آیند و اگر این تفریح، مناسب وخانوادگی باشد، چه بهتر! درست است یکی از رمزهای موفقیت آثار ده نمکی در طنزبودن آن است و درست است که ما باید دنبال ذائقه سازی باشیم نه اینکه به دنبال ذائقۀ مردم حرکت کنیم؛ اما اگر بتوان با یک طنز فاخر مردم را به سینما دعوت کرد، چرا این کار را نکنیم؟ سریال معراجی ها به دنبال پز روشنفکری نیست. قصه ای ساده را روایت می کند که اکثر جوان ها در دانشگاه ها با آن سروکار دارند. قصۀ دانشجویان این طرفی و آن طرفی و دعواهایی از این قسم. داستان نسلی از انقلاب که نسل قبلی هایشان در انتقال ارزش های این انقلاب به آن ها خیلی موفق نبوده اند. داستان قهرمان هایی که جز اسمی از آن ها بر خیابان ها و میدان های شهر چیزی از آن ها نمی دانند یا چیزی به آنها گفته نشده است. داستان خودمانی، شخصیت های فیلم آشنا و از جنس خود مردم و پیام سریال هم ساده و همه فهم است. زاویۀ جدید نگاه ده نمکی به مسائل عادی، صداقت و رک بودن او در روایت و انتقاد و راهکار توأمان، از دیگر عوامل موفقیت ده نمکی در این سریال به شمار می رود.

جریان سازی

صنعت فیلم سازی غرب و آمریکا متوجه ضرورت جریان سازی شده است. نکته ای که هنوز در ایران به آن توجه خاصی نشده است. تولد ۷۵ سالگی سوپرمن و سری فیلم های جیمز باند در سینمایی ها و مجموعه هایی مثل۲۴ در سریال ها گواه این مسئله است. ده نمکی در ساخت آثار خود به این ضرورت توجه داشته است. وی در انتخاب اسم فیلم هایش این نکته را رعایت کرده و آثارش را مانند دانه های تسبیحی پرداخته و جلو رفته است. ارتباط آثار با یکدیگر و پیوسته بودن آنها نشان از آگاهی از مسئلۀ جریان سازی در سینما و تلویزیون است. تمرکز روی یک موضوع و پیشبرد آن یکی از مهم ترین راه ها برای الگوسازی و ماندگار شدن است. چه بسا قهرمانهایی که در برهه ای در سینما و تلویزیون ساخته شده اند؛ اما به دلیل نپرداختن به آن ها به فراموشی سپرده شدهاند. ده نمکی سعی دارد تا گفتمان و جریانی را که آغاز کرده است، با فیلم های بعدی اش استمرار بخشد و قهرمان های داستانش و حتی ضدقهرمان هایش را هم با بازنمایی زنده نگه دارد.

دیالوگ های ماندگار ی

کارگردان خود ی است و به خوبی با متلک های ی آشنا است و این متلک های ی را از زبان بازیگران این مجموعه شنیده می شود. در تمام آثار او حداقل یکی دو دیالوگ منحصربه فرد وجود دارد. یکی از بهترین شاهکارهای این دیالوگ ها در فیلم سینمایی معراجی هاست که اکبر عبدی با لهجۀ شیرین آذری در پاسخ به مشدی می گوید: <<پدر و مادر قبول نیست فقط ولی!>> این از بهترین دیالوگ هاست. در بقیۀ آثار وی هم به خوبی گوشه کنایه های ی مطرح می شود. مخصوصاً در سریال معراجی ها دیالوگهایی مطرح می شود که به گوش مخاطب جوان آشنا است و آن ها را بارها در محافل دانشگاهی شنیده است. بحث های دانشجویان تجسمی در کلاس در دفاع از ملی گرایی و دفاع های عماد به عنوان یک مذهبی طراز حرف هایی هستند که برای بار اول در رسانۀ ملی زده می شوند.

شخصیت های تیپیکال

هر یک از شخصیت های معراجی ها نماد یک قشر از مردم ایران هستند. قوت معراجی ها این است که در پرداخت کاراکترها، هیچ قشری از نظر دور نمانده است و در نتیجه در پردازش شخصیت ها تعادل دیده می شود.

فرید چهاردانگه، نماد قشر افراطی ، متظاهر و به ظاهر حزب اللهی که با پرداختی اگزجره در همان ابتدا نقد می شود. عماد، نماد یک جوان بسیجی طراز است که البته گاهی اشتباهاتی هم دارد. جوانی که غیرت دارد؛ اما متعصب نیست و با وجود تجسمی بودن نامزدش، باز با او کنار می آید و در برابر مانتویی شدنش، برخورد تندی ندارد؛ اما به او می گوید که چادر به او خیلی می آمده است. از آرمانlrm;هایش دفاع می کند و از آنها عقب نشینی نمی کند. پرشور و پیگیر است؛ گرچه او هم گاهی اوقات کمی تندروی می کند. آیه(رها) دختری است که کمی از ارزش های گذشته اش فاصله گرفته؛ اما این به معنای دین گریز بودن او نیست. او به رغم مانتویی شدن هنوز نماز می خواند، به مکانی که مناسب او نیست نمی رود؛ اما دچار افه های روشنفکری شده است. او در کشاکش بین نامزدش عماد و دوستان تجسمی اش قرار دارد.

استاد بالازاده که محمود عزیزی به خوبی از پس اجرای این نقش <<منافق>> برآمده است. نماد افرادی که با تمام شدن جنگ آرمان های جنگ هم برایشان تمام شده است. افرادی که بادی به هر جهت هستند و بیشتر نگران منصب و مقام دنیاییشان هستند تا باورهای خود.

استاد مهدوی که نماد استاد حزب اللهی است. او نه افراطی گری های دانشجوهای مذهبی را دارد؛ نه رفتارهای ریاکارانۀ رئیس دانشکده و نه پز روشنفکرمآبانه برخی استادان لیبرال. در یک کلام یک مذهبی تمام عیار است. استاد گنجی که نماد قشر روشنفکر دانشگاهی است. افرادی که با تشویق دانشجویان را به وسط میدان راهنمایی می کنند و خود گوشه ای به تماشا می نشینند. به همین ترتیب بقیۀ کاراکترها نماد یک قشر از مردم ایران هستند.

اتحاد و همدلی

در آخر باید گفت که پیام ده نمکی در معراجی ها مثل آثار قبلی وی روشن و صریح است. او ابتدا انتقادی درشت به قشر مذهبی کشور دارد. کسانی که انقدر دایرۀ مذهبی و ولایی بودن را تنگ می کنند که جز خودشان هیچکس دیگری در آن جای نمی گیرد! او قصد دارد که شکاف بین نسل ها را از بین ببرد و ثابت کند که نسل سوم و چهارم، ادامه دهندگان مسیر نسل های پیشین انقلاب هستند و سپس نشان بدهد که مردم ایران به رغم تمام تفاوت های ظاهری و قومی و حتی اختلاف های ی همه در زیر یک پرچم قرار دارند؛ پرچم جمهوری اسلامی ایران./زهرا شاهرضایی


آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

شیخ صفی پذیرش تضمینی مقالات ISC دکتر حاتمی دانلود رایگان مقاله شهروز براری صیقلانی برای مهدی دانش آموزان کنجکاو زیر سایه‌ی خدیجه تناسب اندام فروشگاه فایل شاپ